Blog

ESG – Środowisko, Społeczeństwo, Ład Korporacyjny

Skrót ESG pochodzi z języka angielskiego i oznacza:

• Środowisko (Environment),
• Społeczną Odpowiedzialność (Social Responsibility),
• Ład Korporacyjny (tzw. Corporate Governance)

Raportowanie ESG

Nowe przepisy UE wymagają od firm raportowania działań związanych z ESG, aby zachęcić je do działań zrównoważonych, takich jak łagodzenie zmian klimatu, ochrona zasobów wodnych, zapobieganie zanieczyszczeniom, ochrona różnorodności biologicznej i ograniczanie negatywnego wpływu na lokalne społeczności.

Raportowanie ESG:

• pomaga w ochronie środowiska,
• zwiększa konkurencyjność firm, ponieważ inwestorzy coraz bardziej zwracają uwagę na działania związane z ESG przed zainwestowaniem w dany biznes.

Obowiązek raportowania ESG – kontekst prawny

Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) to inicjatywa Unii Europejskiej. CSRD ma na celu wzmocnienie ram prawnych dotyczących raportowania zrównoważonego rozwoju i wzrostu gospodarczego.

• Ma to pomóc w osiągnięciu przez UE neutralności klimatycznej do 2050 r.
• Od 2024 r. więcej firm niż do tej pory będzie miało obowiązek raportowania swoich działań w zakresie ESG.
• Docelowo raportowanie ESG i Dyrektywa CSRD obejmie niemalże wszystkie przedsiębiorstwa w najbliższych kilku latach zgodnie z harmonogramem.

ESG a dyrektywa CSRD

Dyrektywa CSRD stanowi istotny krok w kierunku zintegrowania kwestii ESG w strategiach i operacjach firm w Unii Europejskiej.

• Jest to rozszerzenie i aktualizacja poprzedniej dyrektywy dotyczącej raportowania niefinansowego (NFRD), która nakłada na firmy obowiązek ujawniania informacji na temat ich wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny.
• CSRD ma na celu harmonizację tych wymogów w całej UE, co ułatwi porównywalność i wiarygodność informacji ESG. Firmy będą zobowiązane do ujawniania informacji w ramach swoich rocznych sprawozdań finansowych, a te informacje będą musiały być zweryfikowane przez zewnętrznego audytora.
• CSRD jest kluczowym elementem unijnej strategii a celem jest wsparcie UE w osiągnięciu jej celów dotyczących ochrony klimatu i zrównoważonego rozwoju poprzez promowanie odpowiedzialnej działalności gospodarczej i inwestycji.

ESG – Środowisko, Społeczeństwo, Ład Korporacyjny

ESG to spojrzenie na zarządzanie w aspektach środowiskowych, społecznych i korporacyjnych.

• ESG określa czynniki, które warunkują ratingi i oceny pozafinansowe danego przedsiębiorstwa/ organizacji.
• Czynniki te stają się kluczowe m. in. przy projektach inwestycyjnych, rozpoczęciu współpracy z zagranicznymi partnerami, ocenie banków przy zaciąganiu kredytów i pożyczek.
• Z punktu widzenia opinii publicznej oraz konsumentów coraz częściej rating ESG stanowi istotny czynnik wyboru danego produktu czy usługi w procesie zakupowym.

CSRD – harmonogram wdrożenia

Dyrektywa CSRD dzieli spółki na grupy i wyznacza etapy wdrożenia raportowania ESG:

ETAP 1 – dotyczy największych spółek giełdowych, które spełniają 2 z 3 poniższych kryteriów

1. Suma bilansowa 20 milionów Euro
2. Przychody netto ze sprzedaży 40 milionów Euro
3. Średnia liczba zatrudnionych 500 osób Spółki spełniające kryteria Etapu 1 są zobowiązane do raportowania ESG od 2022 roku

Spółki spełniające kryteria Etapu 1 są zobowiązane do raportowania ESG od 2022 roku.

ETAP 2 – obejmuje kolejną grupę spółek giełdowe spełniających 2 z 3 poniższych kryteriów

1. Suma bilansowa 20 milionów Euro
2. Przychody netto ze sprzedaży 40 milionów Euro
3. Średnia liczba zatrudnionych 250 osób

Spółki spełniające kryteria Etapu 2 są zobowiązane do raportowania ESG za rok 2023

ETAP 3 – dotyczy pozostałe duże przedsiębiorstwa (nie tylko notowanych na giełdzie) spełniające 2 z 3 poniższych kryteriów

1. Suma bilansowa 20 milionów Euro
2. Przychody netto ze sprzedaży 40 milionów Euro
3. Średnia liczba zatrudnionych 250 osób

Spółki spełniające kryteria Etapu 3 są zobowiązane do raportowania ESG za rok 2025

ETAP 4 – obejmuje kolejną grupę spółek w tym małe i średnie, spełniające 2 z 3 poniższych kryteriów

1. Suma bilansowa 350 tysięcy Euro
2. Przychody netto ze sprzedaży 700 tysięcy Euro
3. Średnia liczba zatrudnionych 10 osób

Spółki spełniające kryteria Etapu 4 są zobowiązane do raportowania ESG za rok 2026.

Kogo obejmie ESG w Polsce?

W 2021 r. coroczne raporty niefinansowe musiało przygotowywać w Polsce około 300 firm. Do 2027 r. liczba ta wzrośnie do około 3500 podmiotów. Raportowanie ESG będzie konieczne, jeśli przedsiębiorstwa chcą zachować pozycję w łańcuchach dostaw. Duże firmy, objęte obowiązkowym raportowaniem, będą wymagać od swoich dostawców przekazywania informacji o przestrzeganiu przez nich zasad zrównoważonego rozwoju. Raportowanie ESG pośrednio wpłynie więc na MŚP spoza giełdy oraz mikroprzedsiębiorstwa (nieobjęte dyrektywą CSRD). Właśnie takie podmioty to większość polskich przedsiębiorstw – według GUS w 2021 r. było ich ponad 2 mln.

ESG a Europejski Zielony Ład

W czerwcu 2020 r. opublikowane zostało unijne rozporządzenie w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (UE 2020/852), powszechnie określane jako „zielona taksonomia” Unii Europejskiej. Jej celem jest klasyfikacja działalności danego podmiotu jako zrównoważonej lub nie.

Rozporządzenie jest elementem Europejskiego Zielonego Ładu, czyli ogłoszonego pod koniec 2019 r. pakietu inicjatyw politycznych, którego celem jest skierowanie UE na drogę transformacji energetycznej, a ostatecznie – osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.

„Zielona taksonomia” służy sprawdzeniu, czy działalność firmy przybliża ją do osiągnięcia następujących celów środowiskowych:

• łagodzenia zmian klimatu,
• adaptacji do zmian klimatu, czyli ograniczenia ich negatywnych skutków dla ludzi i środowiska,
• zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych i ich ochrony,
• zwiększenia obiegu zamkniętego w gospodarce,
• ograniczenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego oraz kontroli nad tym procesem,
• ochrony ekosystemów i odbudowy ich bioróżnorodności.

Niemcy – ustawa LKSG a polskie firmy

Od 1 stycznia 2023 r. obowiązuje w Niemczech ustawa LKSG, która ma na celu wzmocnienie kontroli nad przestrzeganiem praw człowieka i standardów środowiskowych w łańcuchu dostaw przedsiębiorstw.

Firmy, w tym także polskie przedsiębiorstwa, dostarczające towary do Niemiec, będą musiały analizować ryzyka, wdrażać środki zapobiegawcze i naprawcze, oraz informować o nadużyciach w swoim łańcuchu dostaw.

Pierwsze raporty za 2023 roku będą musiały być złożone do kwietnia 2024 r. Za ich kontrolę będzie odpowiadać federalne Ministerstwo Ekonomii i Kontroli Transportu w Niemczech. W przypadku naruszeń mogą być nałożone kary finansowe. Ponieważ Niemcy są głównym partnerem handlowym Polski, ta ustawa bezpośrednio wpłynie na obowiązki i działalność polskich przedsiębiorstw, które będą musiały dostarczać niemieckim klientom odpowiednie dane i informacje, oraz wdrażać środki zaradcze w przypadku wykrycia nieprawidłowości.

ESG – Wymiar Środowiskowy

Przykład: Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój

Działalność naszych Dostawców, w tym procesy operacyjne, zakupowe, produkcyjne, dystrybucji towarów i dostarczania usług, jest prowadzona z zachowaniem zasad ochrony środowiska i poszanowania naturalnych zasobów.
Oczekujemy, że nasi Dostawcy pomogą nam osiągnąć cele środowiskowe przedstawione w naszej strategii ESG dostępnej na stronie internetowej pod adresem …….

Nasza strategia jest powiązana z Celami Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (UN SDGs), które mają prowadzić do stworzenia solidnej i kompleksowej podstawy stosowania najlepszych praktyk w zrównoważonej działalności biznesowej.

Z tego powodu, w każdej transakcji zakupowej będziemy szukać produktów i usług, które pozwolą nam na wykorzystanie większej ilości towarów pochodzących z recyklingu, poprawią efektywność wykorzystania ograniczonych zasobów, takich jak energia, woda i surowce nieodnawialne, ograniczą ilość odpadów i zapewnią właściwą utylizację, promują bioróżnorodność oraz pozwolą minimalizować negatywny wpływ na środowisko, taki jak zanieczyszczenie czy hałas.

Przykładowe pytania z Kwestionariusza Kontrahenta:

1. Czy działalność gospodarcza nie stwarza ryzyka wystąpienia poważnego skażenia środowiska naturalnego? Czy przypadki poważnego zanieczyszczenia środowiska są natychmiast zgłaszane do XXX?
2. Czy spółka posiada aktualne pozwolenia środowiskowe (np. dotyczące zrzutu ścieków, prawa emisji), zgody i uprawnienia, które są wykorzystywane zgodnie z ich zakresem oraz obowiązkami dotyczącymi raportowania?
3. Czy używana energia pochodzi z identyfikowalnych źródeł oraz opracowano plan zamiany obecnie używanych źródeł energii na źródła odnawialne?
4. Czy cała zużywana energia elektryczna jest wytwarzana albo pochodzi z odnawialnych źródeł energii?
5. Czy zostały wdrożone zasady cyrkularności, co oznacza, że produkty i materiały pozostają w obiegu ekonomicznym tak długo, jak jest to możliwe? (Wdrożenie zasad cyrkularności oznacza, że projektowane produkty lub komponenty mają dłuższą żywotność, producent zapewnia możliwość zwrotu lub naprawy, wykorzystywane są modele wynajmu lub współużytkowania w miarę potrzeb)

ESG – Wymiar Odpowiedzialności społecznej

Przykład: Ludzie,

Prawa Człowieka

Nasi Dostawcy są zobowiązani do przestrzegania praw człowieka w kontaktach ze wszystkimi interesariuszami, pracownikami, klientami, udziałowcami oraz lokalnymi społecznościami. Nasi Dostawcy popierają postanowienia
Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Zatrudnianie dzieci, niewolnictwo i praca przymusowa

Nasi Dostawcy w żadnych okolicznościach nie mogą zatrudniać osób w wieku poniżej 15 lat lub wyższego z dwóch: poniżej ustawowego minimalnego wieku, umożliwiającego podjęcie zatrudnienia lub poniżej wieku, do którego zastosowanie ma obowiązek szkolny w danym kraju. Pracownicy poniżej 18 roku życia nie mogą wykonywać pracy, która może zagrażać zdrowiu lub bezpieczeństwu młodocianych, jest niebezpieczna psychicznie lub fizycznie lub pozbawia ich możliwości uczęszczania do szkoły.

Nasi Dostawcy nie mogą korzystać z żadnych form pracy przymusowej, w tym z pracy obowiązkowej, handlu ludźmi, pracy
najemnej i innych form wyzysku. Nasi Dostawcy zapewnią, że pracownicy nie zostaną obciążeni żadnymi opłatami i
kosztami, w tym naliczonymi przez agencje rekrutacji i pośrednictwa pracy, ani nie zostaną od nich pobrane żadne kaucje i
depozyty w celu uzyskania, utrzymania bądź zakończenia zatrudnienia. Niedozwolone jest stosowanie przymusu psychicznego i fizycznego, niewolnictwo oraz handel ludźmi. Nasi Dostawcy podejmą wszelkie możliwe kroki aby zapewnić, że emigranci podejmujący pracę są traktowani na równi z innymi pracownikami, a ryzyko stosowania wobec nich
jakichkolwiek form wyzysku nie występuje.

Przykładowe pytania z Kwestionariusza:

1. Czy opłaty i koszty związane z procesem rekrutacji i zatrudnienia nie są ponoszone przez pracowników? Pracownicy nie są proszeni o wpłacanie kaucji lub depozytów?
2. Czy wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne oraz podatki związane z zatrudnieniem są odprowadzane.
3. Czy miejsca odpoczynku w trakcie przerwy oraz służące do spożywania posiłków są dostępne w wystarczającej ilości do liczby zatrudnionych oraz znajdują się w miejscach wolnych od zagrożeń występujących w miejscu wykonywania pracy?
4. Czy pracownikom zapewnia się regularne badania z zakresu medycyny pracy, oceniające jej wpływ na ich zdrowie? Czy badania są przeprowadzane przez uprawniony personel medyczny? Czy wyniki badania są poufne i wykorzystywane wyłącznie przez personel medyczny w celu wydania zaleceń dotyczących dostosowania miejsca i/lub stanowiska pracy?

ESG – Wymiar Ładu korporacyjnego

Przykład: Współpraca z Dostawcą

Obowiązek złożenia Zamówienia

Oczekujemy, że nasi Dostawcy będą przestrzegać obligatoryjnej polityki składania Zamówień, zgodnie z którą zamówienie towarów lub usług następuje na podstawie dokumentu udzielenia Zamówienia, a płatność zostaje uiszczona wyłącznie wtedy, kiedy na fakturze znajduje się ważny numer udzielonego Zamówienia. Dostawca nie powinien rozpoczynać wykonywania prac ani dostarczania towarów, bez otrzymania podpisanego dokumentu Zamówienia lub umowy. Wyjątki od stosowania tej polityki wymagają uzgodnienia i zatwierdzenia z kierownictwem Firmy przed nawiązaniem relacji handlowych.

Monitorowanie łańcucha dostaw

Nasi Dostawcy powinni traktować przestrzeganie naszych standardów jako inicjatywę obowiązującą w całym łańcuchu dostaw. Nasi Dostawcy powinni zapewnić, że wszyscy podwykonawcy, agenci lub inne osoby trzecie, zaangażowane w dostarczanie nam towarów lub usług za ich pośrednictwem, działają zgodnie ze standardami XXXX

Prośba o udzielenie informacji i prawo do audytu

W razie otrzymania zgłoszenia o wystąpieniu nieprawidłowości lub naruszenia naszych standardów, lub w celu uzyskania wyjaśnień albo potwierdzenia, że nasi Dostawcy działają zgodnie z naszymi standardami, możemy prosić o dostęp do niezbędnych i istotnych informacji lub możliwość przeprowadzenia audytu. Oczekujemy, że w trakcie przeprowadzania tych procedur XXXX otrzyma pełne wsparcie ze strony Dostawcy oraz nie będzie zobowiązany do ponoszenia związanych z tym kosztów.

Przykładowe pytania z Kwestionariusza:

1. Czy wszystkie przepisy prawa, regulacje i postanowienia, w szczególności dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa, pracy, handlu międzynarodowego, sankcji, przeciwdziałania łapownictwu i korupcji, praniu brudnych pieniędzy, nieuczciwej konkurencji, ochrony danych osobowych i ochrony środowiska są przestrzegane?
2. Czy we wszystkich kontaktach biznesowych przestrzegane są najwyższe standardy etyczne?
3. Czy wdrożone zostały odpowiednie procedury antykorupcyjne mające na celu zapobieganie przekupstwu i łapownictwu w jakiejkolwiek formie?
4. Czy transakcje biznesowe są zawierane w transparentny sposób? Czy informacje o konkurencji są pozyskiwane i używane w sposób zgodny z obowiązującym przepisami prawa i regulacjami?
5. Czy żadne informacje poufne dotyczące XXXX uzyskane w trakcie procesu przetargowego lub w toku współpracy nie są używane w celu wykorzystania lub wspierania praktyk insider trading’u ?

Aspekt ESG w sektorze MŚP

Dla MŚP raportowanie danych niefinansowych unijna dyrektywa CSRD obejmie notowane MŚP dopiero od 2027 r. (w raportach za 2026 r.). Ujawniania danych o ESG mogą od MŚP wymagać więksi kontrahenci (np. pochodzenie surowców w procesach produkcyjnych, źródła zakupionej energii elektrycznej, certyfikaty etc.) W przypadku braku gromadzenia i analizowania danych ESG – MŚP mogą finalnie tracić kontrakty z dużymi firmami i wypadać z łańcucha dostaw.

Kontraktowanie energii elektrycznej pochodzenia w 100% z OZE w najbliższych latach będzie dla MŚP spełnieniem jednego z kryteriów ESG (Wymiar Srodowiskowy) dlatego warto skorzystać z tych rozwiązań już teraz.

Dlaczego ESG jest ważne dla firmy?

ESG wpływa na:

• Strategie działania i konieczność jej aktualizacji,
• Stabilność przedsiębiorstwa ocenianą przez Inwestorów czy partnerów biznesowych,
• Zdolność do generowania zysków w dłuższej perspektywie czasu,
• Sprawne pozyskiwanie źródeł finansowania,
• Korzystne oprocentowanie kredytów, bonusów, możliwość emisji obligacji;
• Wzmocnienie wizerunku przedsiębiorstwa,
• Opinię publiczną i decyzje zakupowe Klientów.

ESG – korzyści dla firm – łańcuch dostaw

Utrzymanie i rozwój współpracy z zagranicznymi kontrahentami:

Nawet jeśli firma nie jest zobowiązana do raportowania ESG, może to być kluczowe dla utrzymania i rozwoju współpracy z zagranicznymi kontrahentami, którzy mogą wymagać dostarczenia odpowiednich danych niefinansowych.

Stabilna działalność:

Powiązanie wskaźników ESG z importem i monitorowanie łańcucha dostaw może wesprzeć firmę w stabilnej działalności, przygotowując się do ewentualnych przyszłych regulacji i umożliwiając analizę ryzyka związanego z przerwami w łańcuchu dostaw.

Skuteczna ekspansja za granicę:

Raporty ESG mogą być kluczowym elementem dla skutecznej ekspansji za granicę, umożliwiając firmie zaplanowanie procesu zbierania danych i wdrażania raportowania, co może prowadzić do stabilnej pozycji na arenie międzynarodowej.

ESG w liczbach

• W całej Unii Europejskiej obowiązek raportowania obejmie około 50 tys. firm. W Polsce Krajowa Izba Gospodarcza szacuje, że latach 2023 – 2024 zapytanie o kwestie zrównoważonego rozwoju dostanie od swych kontrahentów/ partnerów biznesowych ponad 37 tys. firm.
• W okresie 2025 – 2026 do tego grupy firm może dołączyć kolejnych 99 tys. firm, które świadczą usługi lub importują swoje towary do Unii Europejskiej.
• Polskie Stowarzyszenie ESG przebadało 170 średnich i dużych firm (od 150 do 500 pracowników), wynik: 53 proc. z nich w ogóle nie słyszało o ESG
• W ramach badania ESG Monitor 2021: 50% osób ankietowanych w 10 krajach stwierdziła, że postrzeganie efektywności firm w obszarach ESG wpływa na ich decyzje zakupowe, a ok. 3/4 badanych uważa, że firmy powinny bardziej jasno promować swoje działania zakresie ESG.

ESG a zielona energia

Zielona energia odgrywa kluczową rolę w kontekście ESG, ponieważ jest to energia pochodząca z odnawialnych źródeł, takich jak wiatr, słońce czy woda, które mają minimalny wpływ na środowisko. Wybór zielonej energii pomaga firmom w osiągnięciu celów środowiskowych, takich jak redukcja emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych, co jest ważne zarówno dla planety, jak i dla zainteresowanych stron firmy, takich jak inwestorzy, klienci i pracownicy.

Ponadto, zielona energia może również prowadzić do oszczędności kosztów, ponieważ odnawialne źródła energii są często tańsze w eksploatacji niż tradycyjne paliwa kopalne. Wprowadzenie praktyk ESG oraz wybór zielonej energii może również pomóc firmom w zyskaniu przewagi konkurencyjnej, ponieważ coraz więcej konsumentów i inwestorów zwraca uwagę na odpowiedzialność społeczną i środowiskową firm.

ESG zielonej energii = zerowy ślad węglowy

Badanie śladu węglowego to kluczowy element w ramach działań ESG (Environmental, Social, Governance) firmy. Ślad węglowy obejmuje całkowitą emisję gazów cieplarnianych, wyemitowaną bezpośrednio i pośrednio przez firmę. Wykorzystanie zielonej energii, czyli energii pochodzącej z odnawialnych źródeł (takich jak energia słoneczna, wiatrowa, hydroenergia), jest jednym ze sposobów na wyzerowanie tego śladu.

Firmy podejmujące działania zgodne z zasadami ESG często zawierają umowy z dostawcami energii, którzy dostarczają energię z odnawialnych źródeł. Jest to część ich strategii zmniejszania wpływu na środowisko naturalne i działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Wykorzystanie zielonej energii nie tylko pomaga w redukcji emisji CO2, ale również może prowadzić do obniżenia kosztów operacyjnych, poprawy wizerunku firmy i zwiększenia jej atrakcyjności dla inwestorów, którzy coraz częściej zwracają uwagę na kwestie związane z odpowiedzialnością społeczną i środowiskową przedsiębiorstw.